İngiltere Kralı Yurtsuz John ile soylular arasında imzalanan ve kralın haklarını sınırlayan ilk antlaşmadır. Krallık iktidarı ile feodal beyler arasındaki mücadeleden doğdu. İngiliz kralları, Normanların İngiltere’yi kuşatmalarından (1066) başlayarak iktidarlarını derebeylerin zararına geliştirmeye başlayınca baronlar buna karşı çıkarak, zaman zaman krallara karşı başkaldırma hareketlerine giriştiler. 12. yüzyılın sonlarından başlayarak derebeylerin gelirlerinde artış görüldü; bu sınıf krallık önünde zenginleşti. Bunun üzerine Kral John gelirlerini arttırmak için derebeylere yeni vergiler koymak, askere gitmeyenlerin ödeyeceği bedelleri yükseltmek, gelir, toprak ve gümrük vergilerini arttırmak gibi kararlar aldı,bu durum krala karşı tepki duyan geniş bir kesim yarattı. John’un 1214 sonbaharında Fransa Kralı Philippe Auguste ile yaptığı savaşta ağır bir yenilgiyle dönmesinden sonra bundan cesaret alan baronlar, kendi aralarında toplanarak yapılmasını istedikleri değişiklikleri kararlaştırdılar ve isteklerini kabul edilmesi durumunda krala karşı savaşmaya ant içtiler. Ancak Kral John krallık haklarının hiç birinden vazgeçmek istemiyordu. Bunun üzerine baronlar krala karşı savaş kararı aldılar. İlk ayaklanmalar Nisan 1215’te Stanford’da başladı. Ayaklananlar 17 Mayısta Londra’yı ele geçirdiler. Kenti kurtaramayacağım anlayan Kral John, 15 Haziranda Runny çayırlığında, ayaklanmacıların isteklerini kapsayan Magna Carta Fermanı’nı imzalamak zorunda kaldı. İngiltere derebeyliğinin krallık karşısında güçlenmesine neden olan fermanın toplumsal-politik açıdan önemi, halka belirli özgürlükler tanınması, kişi haklarının sağlanması yolunda atılan ilk adımlardan biri olmasıydı.1215 Yılında (İngiltere’de) imzalanan ve
iki kelimeden oluşan, “Büyük Sözleşme!” anlamına da geldiği
iddia edilen bu ifadeyi biliriz. Bu sözleşme, (kimilerine göre) Anayasal
sürecin başlangıcı olarak kabul edilir.
Sözleşme: Din adamları ile Kral (ve
destekçileri) arasında yetki paylaşımını, diğer ifadesi ile, Kralın
yetkilerinin azaltılması, belirlenen yasalara uyacağını kabul etmesi ile
ilgilidir.
Magna Charta,
–“hiçbir hür insanın
yürürlükteki kanunlara başvurmaksızın tutuklanamayacağı, mülkünün elinden
alınamayacağı, öldürülemeyeceği” esasına dayanak olacaktır.
-“Magna
Carta, Özellikle insan haklarına, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi ile Fransız
Devrimi’nin İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’ ne öncülük ettiğine
inanılmaktadır.”
Başlangıçta yalnızca derebeylerle din adamlarına tanınan bu haklardan zamanla tüm yurttaşlar yararlanmaya başladılar. Magna Carta derebeyler ve parlamento tarafından kralın yasaya uymasını sağlamak amacıyla başa geçen krallara onaylatılarak uzun yıllar yürürlükte kaldı. V. Henry’nin ölümüne kadar 44 kez onaylandı. Asıl önemi, birçok ülkede krallık yetkilerinin kısıtlanmasının ilk örneği ve demokrasiye uzanan sürecin başlangıcı olmasıdır.
Bu sözleşme tarihinin, 1215 Yılı
olduğunu lütfen yazının sonunda tekrar hatırlayınız.
…
Yorumlar